វិភាគរឿងស្នេហារវាងទុំនឹងទាវ
រឿងទុំទាវជារឿងដែលខ្មែរគ្រប់រូបចេះចាំស្ទាត់ហើយយកមកនិយាយតៗគ្នាឥតមានដាច់រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។ បើតាមអ្នកស្រាវជ្រាវអក្សរសាស្រ្តរឿងនេះគឺជារឿងពិតដែលកើតមានឡើងនៅសម័យលង្វែកគឺនៅសតវត្សទី១៦ ទោះបីរឿងនេះត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យយកមកនិយាយនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំតាំងពីសម័យនោះមកក្តី ក៏នៅឆ្នាំ១៩១៥ គឺនៅក្នុងរាជ ហ្លួង ស៊ីសុវត្ថិ លោកគ្រូព្រះបទុមត្ថេរសោម ចៅអធិការវត្តកំព្រៅ ស្រុកស៊ីធរកណ្តាល ខេត្តព្រៃវែង បានយកមករៀបរៀងទុកជាកេរ្តិ៍ដំណែលដែរ គឺជាវន្តកម្មអក្សរសិល្ប៍មួយដ៏ល្អប្រណីតសរសេរជាកាព្យពាក្យប្រាំពីរពីដើមដល់ចប់។ នៅឆ្នាំ១៩៤២ ក្នុងរាជព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ កវី នូកន បានយកសរសេរម្តងទៀត ប៉ុន្តែបានប្រែឈ្មោះថារឿង ទាវឯក ដូច្នេះវិញ តាក់តែងជាកាព្យពាក្យប្រាំបី រឿងទាវឯករបស់ឧកញ៉ា វិបុលរាជសេនា នូកន ក៏មានគេស្គាល់ច្រើនណាស់ដែរព្រោះមានពន្លឺថ្មីៗជាច្រើនទៀត។
បើតាមលោក លី ថៀមតេង កវីសន្ធរម៉ុកក៏បាននិពន្ធរឿងនេះដែរប៉ុន្តែច្បាប់ដើមរកពុំឃើញគឺគ្រាន់តែឃើញសំណៅខ្លះៗរប៉ាត់រប៉ាយហើយមិនគ្រប់គ្រាន់។ ចំណែកឯបណ្ឌិត ឃីង ហុកឌី វិញនៅក្នុងមាលិបទអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរសតវត្សទី១៩ របស់លោកនៅត្រង់ទំព័រ២០០ លោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថានៅឆ្នាំ១៩៦០ សាស្រ្តាចារ្យមួយក្រុមបានបោះផ្សាយរឿងទុំទាវមួយដែលគេសន្និដ្ឋានថាជាស្នាដៃសន្ធរម៉ុក ហើយដែលលោក ហង់ ធន់ហាក់ បានសរសេរអំពីប្រវត្តិរបស់កវីរូបនេះនៅក្នុងទំព័រខាងមុខ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ក៏ដំណើររឿងមិនខុសពីគ្នាដែរ រីឯការបកស្រាយសារៈនៃរឿងក៏ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ ទោះបីពុំទាន់មានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅប្រមាណក្តីមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ជាទូទៅគេយល់ថារឿងទុំទាវនេះជារឿងស្នេហាដ៏ល្អបរិសុទ្ធរវាងទុំនឹងទាវ ព្រោះនៅពេលដែលទុំត្រូវពួកអរជួន ម៉ឺនងួនយកទៅសម្លាប់ចោល នាងទាវក៏សម្លាប់ខ្លួនទៅជាមួយដែរ ដូច្នេះឃើញថាសេចក្តីស្មោះត្រង់របស់នាងទាវចំពោះទុំជាការមួយដែលគេពុំអាចប្រកែកបាន។ រីឯបញ្ហាដែលគេចោទសួរគឺថា តើនារីម្នាក់ដែលមានសេចក្តីស្នេហាដ៏ធំធេងចំពោះបុរសម្នាក់អាចរក្សាបានស្មារតីគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំពេញចិត្តម្តាយហើយបោះបង់បុរសជាទីស្នេហារបស់គេបានទេ? ជាទូទៅសេចក្តីស្នេហាគឺគ្រប់ដណ្តប់ទៅលើអ្វីៗទាំងអស់ ប៉ុន្តែនៅក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរទោះស្នេហានោះមានទំហំធំប៉ុណ្ណាក៏ដោយក៏គេមិនអាចឬមិនហ៊ានប្រឆាំងនិងឪពុកម្តាយបានដែរ។ ជាការពិតហើយដែលថាសេចក្តីស្នេហាទាវចំពោះទុំជាសេចក្តីស្នេហាដ៏ធំ ព្រោះនាងទាវហ៊ានរួមរ័ក្សជាមួយទុំដោយមិនឲ្យម្តាយដឹង ហើយនៅពេលនោះទុំទើបនឹងចាក់សិក្ខាបទដោយចិត្តឯងទៀតផង តាមការពិតចំណុចសំខាន់ដែលគេពុំបានកត់សម្គាល់គឺថានៅពេលនោះឯងជាពិសេសនៅពេលដែលនាងទាវបានឃើញទុំជាលើកដំបូងបង្អស់ សេចក្តីស្នេហារវាងអ្នកទាំងពីរពិតជាមានលក្ខណៈខ្លាំងអស្ចារ្យមែនគឺលែងគិតពីអ្វីទៀតទាំងអស់ ប៉ុន្តែក្រោយមកគឺក្រោយពេលអ្នកទាំងពីរបានត្រូវព្រះរាជារៀបការឲ្យ សេចក្តីស្នេហានោះក៏បានបាត់ឥទ្ធិពលបន្តិចម្តងៗ ដោយមិនដឹងខ្លួនដែរ។
នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃការវិភាគមួយតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្តហើយដែលយោងជានិច្ចទៅតាមអត្ថបទគេសង្កេតឃើញថានៅពេលជួបនាងទាវម្តងទៀតនៅរាជវាំង នាងទាវមានការប្រែប្រួលចិត្តបន្ថិចហើយទុំក៏ទំនងជាច្រៀងដាក់ផ្លែផ្កាឲ្យបន្ថិចផង ចំណែកឯព្រះរាជាវិញព្រះអង្គក៏ពុំអាចដាក់ខ្លួនធ្វើជាគូរប្រជែងរបស់ទុំបានដែរ។ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុតនាងទាវក៏សុខចិត្តតម្រូវតាមចិត្តម្តាយដោយរៀបការជាមួយ ម៉ឺនងួន ពោលគឺបោះបង់ទុំចោលតែម្តង ទាវនៅតែស្រឡាញ់ទុំក៏ជាការពិតព្រោះជាបុរសដែលនាងស្គាល់មុនគេហើយជាបុរសដែលនាងបានជ្រើសរើសទៀតផង ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលគេត្រូវយល់ផងដែរដើម្បីជៀសវាងការភ័ន្តច្រឡំទៅថ្ងៃមុខអំពីបញ្ហាអស់ទាំងនេះគឺថាសេចក្តីស្នេហារបស់នាងទាវចំពោះទុំក៏បានឈានមកដល់ដំណាក់កាលថ្មីមួយទៀតដែរ នៅពេលដែលទាវជួបទុំសារជាថ្មីទៀតនៅក្នុងវាំង។ រីឯបញ្ហាដែលគេត្រូវចោទសួរបន្ទាប់ពីនេះគឺថាហេតុដូចម្តេចបានជានាងទាវសុខចិត្តផ្តាច់ខ្លួនចេញពីទុំផង ពីព្រះរាជាផងដូច្នេះ ពីព្រោះថាទាវមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីឲ្យព្រះរាជាជួយ រីឯទុំវិញនៅពេលជួបនាងទាវពេលដែលនាងកំពុងរៀបមង្គលការជាមួយ ម៉ឺនងួន ក៏មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ដែរដើម្បីស្តារស្ថានការណ៍ ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃើញថាសូម្បីតែព្រះរាជសង្ហារក៏ទុំមិនខ្ចីប្រើថែមទៀត តើនៅផ្ទះ អរជួន ម៉ឺនងួន ទុំបានសង្កេតឃើញអ្វីខ្លះនៅក្នុងឥរិយាបថរបស់នាងទាវនៅពេលនោះបានជាទុំលែងរវល់អ្វីទៀតទាំងអស់ដូច្នេះ? គឺរហូតដល់បណ្តោយឲ្យគេយកទៅសម្លាប់ចោលទៀតផង នេះជាសំណួរដែលអ្នកសិក្សារឿងទុំទាវគួរយកទៅពិចារណាថែមទៀតដើម្បីទុកជាពន្លឺសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្ត។
.
.
.
ការរៀបរាបខាងលើនេះបានលើកឡើងនូវចំណុចខ្លះៗដែលអាចធ្វើឲ្យយើងគិតឃើញថាសេចក្តីស្នេហារបស់នាងទាវចំពោះទុំមានការប្រែប្រួលជាបន្តបន្ទាប់ ទុំក៏បានដឹងអំពីការប្រែប្រួលនេះរបស់ទាវដែរ គឺនៅពេលទុំជួបទាវនៅក្នុងវាំងហើយបន្ទាប់មកនៅពេលជួបទាវនៅផ្ទះអរជួន ម៉ឺនងួន។ ជាការពិតហើយដែលថាព្រះរាជាបានរៀបការទុំជាមួយទាវ ប៉ុន្តែតាមការពិតគឺជាជីវិតប្តីប្រពន្ធមួយដែលគ្មានរស្មីដូចកាលពីពេលលើកដំបូងនោះទេ ព្រះរាជាក៏ពុំអាចបំភ្លេចនាងទាវបាន ហើយទុំក៏ក្លាយទៅជាមនុស្សម្នាក់ដែលមិនជឿទៅលើខ្លួនឯងទៀតផង។ នៅពេលជួបទាវម្តងទៀតនៅផ្ទះ អរជួន ទុំមិនគិតរកមធ្យោបាយដើម្បីរំដោះនាងទាវទាល់តែសោះគឺបែរជាអស់សង្ឃឹមផឹកស្រាស្រវឹងលែងគិតអ្វីទៀតទាំងអស់សូម្បីតែព្រះរាជសង្ហាក៏ទុំមិនប្រើទៅទៀតហើយថែមទាំងបង្កើតរឿងឲ្យគេយកទៅសម្លាប់ចោលទៀតផង។ រីឯនាងទាវវិញទាល់តែទុំត្រូវពួកអរជួន ម៉ឺនងួន សម្លាប់ចោលបាត់ទៅហើយទើបដឹងថានាងមិនអាចរស់នៅជាមួយ ម៉ឺន ងួន បានឡើយ។
បើយោងទៅតាមការសង្កេតទាំងឡាយនេះគេអាចនិយាយបានថា ទាល់តែស្លាប់បាត់ទៅហើយទើបទុំ បានយកសេចក្តីស្នេហារបស់ទាវបានមកវិញទាំងមូល។ រីឯរឿងដែលថាទាវសុខចិត្តបោះបង់ទុំចោលដើម្បីសម្របទៅតាមម្តាយគឺគ្រាន់តែជារឿងបន្ទាប់បន្សំតែប៉ុណ្ណោះ ទោះបីអ្នកនិពន្ធហាក់បីដូចជាចង់ទម្លាក់ទោសទៅលើម្តាយទាវទាំងស្រុងក្តី។ តាមការពិតទាវបានយកឡេះនេះដើម្បីរត់ចោលទាំងទុំទាំងព្រះរាជាតែម្តង ព្រោះនៅក្នុងវាំងនាងពុំដឹងជាធ្វើដូចម្តេចទេ ណាមួយត្រូវស្មោះនឹងទុំមួយរយភាគរយ ហើយណាមួយនាងពិបាកទប់ចិត្តឬទប់ទល់នឹងព្រះរាជាទៀតផង សម្រេចសម្រួចទៅគឺជាជីវិតមួយដ៏អភ័ព្ទបំផុត។
ប្រការដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់មានច្រើនជាងនេះទៅទៀត ប៉ុន្តែចំណុចសំខាន់ជាងគេគឺចិត្តសាស្រ្តរបស់ទុំនិងចិត្តសាស្រ្តរបស់ទាវ ដោយសេចក្តីស្នេហារបស់ទុំចំពោះទាវមានលក្ខណៈធំសម្បើមអស្ចារ្យ ទុំសុខចិត្តចាកសិក្ខាបទដោយខ្លួនឯងគឺប្រឆាំងនឹងគ្រូព្រមទាំងធម៌ទាំងឡាយដែលគេបានសិក្សាកន្លងមកទៀត។ រីឯនាងទាវវិញនាងរក្សាភាពភ្លឺស្វាងបានច្រើនជាងគឺនៅយល់ដឹងបានយ៉ាងច្បាស់អំពីការវិវត្តន៍មិនល្អនៃសេចក្តីស្នេហាជាមួយទុំ នាងដាច់ចិត្តមកធ្វើតាមម្តាយវិញក៏មកពីការដែលនាងយល់យ៉ាងច្បាស់អំពីភាពទាល់ច្រក់របស់ទុំដែរ ជាពិសេសទីតាំងរបស់ទុំនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនៅពេលនោះគឺផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើស្តេចរហូតដល់ថ្ងៃណាមួយស្តេចអាចនឹងទាមទារអ្វីពីទុំក៏បានដែរ។ នៅក្នុងបរិបទអរិយធម៌ខ្មែរតួអង្គទុំជានិមិត្តរូបនៃអ្នកចេះដឹង អ្នកមានតម្រិះវិជ្ជាខ្ពង់ខ្ពស់គឺប្រៀបបានទៅនឹងបញ្ញាវ័ន្តសព្វថ្ងៃនេះអ៊ីចឹងដែរ គឺដូចទាំងការចេះដឹងដូចទាំងស្ថានភាពនៅក្នុងសង្គម បើទុំពឹងផ្អែកតែទៅលើស្តេចទុំក៏អាចបាត់បង់អ្វីដែលមានតម្លៃថ្លៃបំផុតចំពោះគេដែរ នៅពេលមួយជាកំណត់។ យ៉ាងណាមិញបញ្ញាវ័ន្តក៏អាចបាត់បង់លក្ខណៈជាសក្ការៈរបស់គេដែរ ប្រសិនណាគេពុំព្រមរំដោះខ្លួនឲ្យទាន់ពេលវេលាទេនោះ។
រឿងទុំទាវជារឿងស្នេហាមួយដែលគូរស្នេហ៍មិនអាចរក្សាបាន គឺជារឿងរបស់យុវភាពមួយដែលពុំមានលក្ខណៈអ្វីខុសប្លែកពីរឿងយុវភាពនានាឯទៀតឡើយ គឺសេចក្តីស្នេហាមួយដែលកើតឡើងហើយដែលឈានទៅរកទីបញ្ចប់។ សេចក្តីស្នេហាជាការប្រមូលផ្តុំនៃកត្តាជាច្រើន បើបាត់កត្តាណាមួយឬបើប្រទាក់ក្រឡាជាមួយរឿងផ្សេងៗទៀត ជាការប្រែប្រួលដែលគេចពុំផុត ៕
សូមមើលផងដែរ៖
ឡាយ ឡង់ឌី PERSONAL BLOG 
good