បណ្ណសារ
តើពាក្យ «ខ្មែរក្រោម» និង «កម្ពុជាក្រោម» មកពីណា?
តើកម្ពុជាក្រោម មានន័យថាម៉េច?
ពាក្យថា : ខ្មែរក្រោម និង កម្ពុជាក្រោមទើបតែមានវត្តមានក្រោយពេលទឹកដីខ្មែរមួយកំណាត់នៅភាគខាងត្បូងចុះក្រោមអំណាចយួនថ្មីៗនេះទេ! មុនបារាំងមកដល់ស្រុកខ្មែរគ្មានស្ពានឆ្លងទន្លេមេគង្គទេ។ អ្នកនៅខាងលិចទន្លេមេគង្គនិងទឹកដីកម្ពុជាខាងលិចទន្លេមេគង្គ ខ្មែរហៅថា អ្នកឯលិច និងទឹកដីត្រើយខាងលិចគឺចាប់ពីខេត្តឧត្តរមានជ័យរហូតដល់ខេត្តពលលាវ ជ្រោយទឹកខ្មៅ (មាត់សមុទ្រកម្ពុជាក្រោមសព្វថ្ងៃ)។ ឯអ្នកនៅខាងកើតទន្លេមេគង្គ និង ទឹកដីកម្ពុជាខាងកើតទន្លេមេគង្គ ខ្មែរហៅថា អ្នកឯកើត និង ទឹកដីត្រើយខាងកើតគឺរាប់ពីខេត្តស្ទឹងត្រែងរហូតដល់ខេត្តព្រះត្រពាំង (មាត់សមុទ្រកម្ពុជាក្រោមសព្វថ្ងៃ)។
កម្ពុជាត្រើយខាងលិចមាន ខេត្តព្រះវិហារ ឧត្តរមានជ័យ សៀមរាប បាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ចាមខាងលិច កណ្តាល កំពង់ស្ពឺ កោះកុង តាកែវ កំពង់សោមកំពត ពាមមាត់ជ្រូក អានបន្ថែម…
ស្ថានភាពស្រ្តីខ្មែរក្នុងរឿងទុំទាវ
កាលដើមឡើយសង្គមខ្មែរជាសង្គមមាតាធិបតេយ្យពោលគឺស្ត្រីមានតួនាទីដ៏សំខាន់ ប៉ុន្តែក្រោយមកដោយមានឥទ្ធិពលមកពីវប្បធម៌ផ្សេងៗទៀតដូចជា វប្បធម៌ហិណ្ឌូនិយម វប្បធម៌ចិន ជាដើម ស្ថានភាពរបស់ស្រ្តីមានការប្រែប្រួលច្រើន។ វប្បធម៌ហិណ្ឌូនិយមដែលគេតែងតែហៅថាព្រហ្មនិយមចេញមកពីគម្ពីវេទគឺជាគម្ពីម្យ៉ាងដែលគេនាំពីប្រទេសអ៊ឺរ៉ង់ចូលមកក្នុងភាគឥសាននៃទឹកដីប្រទេសឥណ្ឌាកាលពីសតវត្សទី៤មុនគ្រឹស្តសករាជ។ ជាការពិតហើយដែលថាវប្បធម៌ហិណ្ឌូនិយមនេះជាការវិវត្តន៍នៃគម្ពីវេទគឺមានន័យថាគម្ពីវេទនោះបានត្រូវបកស្រាយទៅតាមជំនោរអារម្មណ៍ផ្សេងៗរបស់ប្រជាជន ហើយដូចនេះឃ្លាតឆ្ងាយចេញពីអត្ថបទដើមរួមបញ្ចូលទាំងលទ្ធិព្រហ្មនិយមទៀតផង ក៏ប៉ុន្តែវប្បធម៌ហិណ្ឌូនិយមនេះរក្សាទុកលោកទស្សនៈប្រកាន់វណ្ណៈដដែល។ នៅពេលដែលឥទ្ធិពលនេះចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាមលទ្ធិទេវរាជ ដែលយោងទៅតាមទ្រឹស្តីនោះព្រះមហាក្សត្រត្រូវគេចាត់ទុកថាជាអ្នកតំណាងនៃពពួកទេវនានា ព្រះមហាក្សត្រពុំអាចស្ថិតនៅក្រោមអធិបតេយ្យរបស់ស្រ្តីបានទេ។ តាំងពីពេលនោះមកការប្រយុទ្ធរវាងទំនៀមទម្លាប់មាតាធិបតេយ្យដែលជារបស់ខ្មែរយើងសុទ្ធសាតនឹងបិតាធិបតេយ្យដែលជាវប្បធម៌របស់ហិណ្ឌូនិយមចេះតែមានជាហូរហែរ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុតគឺគ្មានចាញ់គ្មានឈ្នះ។ ស្ថានប័ននយោបាយជាផ្លូវការសំខាន់ៗផ្អែកទៅលើវប្បធម៌ហិណ្ឌូនិយម ប៉ុន្តែនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃស្រ្តីនៅតែមានឥទ្ធិពលទៅលើបុរសដដែល ទោះតាមបែបបទណាក្តី។ ការប្រទាញប្រទង់ឬបដិវេទកម្មនេះមានរហូតមកទល់សម័យក្រោយៗមកទៀតដូចយើងបានដឹងឃើញតាមរយៈរឿងកាកីនិងតាមរឿងព្រេងផ្សេងៗ ដែលស្រ្តីតស៊ូយ៉ាងតឹងតែងតទល់នឹងអំណាចឬសិទ្ធិផ្សេងៗដែលត្រូវបានបុរសដណ្តើមយកជាពិសេសព្រះរាជាដែលជាអ្នកតំណាងអស់ទេវនានានៅក្នុងចក្រក្រវាឡ។
នៅក្នុងរឿងទុំទាវពោលគឺនៅសម័យលង្វែក នារីសឹងតែបាត់បង់នូវសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់គេ ប៉ុន្តែគេក៏សង្កេតឃើញផងដែរថានាងទាវនៅតែខិតខំរក្សាសិទ្ធិរបស់នាងយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ នាងសុខចិត្តបោះបង់ព្រះរាជាចោលហើយរត់មករកទុំវិញ។ នៅពេលដែលទាវត្រូវម្តាយនាងផ្តាច់នាងចេញពីទុំឲ្យទៅរៀបការជាមួយម៉ឺនងួនវិញ នាងទាវក៏បានសម្រេចចិត្តខ្លួនឯងធ្វើតាមបង្គាប់របស់ម្តាយនាង គឺហាក់បីដូចជាទុំគ្មានអំណាចអ្វីមកលើរូបនាងដូច្នេះដែរ ជាការពិតហើយដែលថាទាវស្ថិតនៅក្នុងការគាប់សង្កត់របស់ម្តាយនាងប៉ុន្តែការសម្រេចផ្សេងៗក៏ស្តិតនៅលើនាងដែរ។ អានបន្ថែម…
វិភាគរឿងស្នេហារវាងទុំនឹងទាវ
រឿងទុំទាវជារឿងដែលខ្មែរគ្រប់រូបចេះចាំស្ទាត់ហើយយកមកនិយាយតៗគ្នាឥតមានដាច់រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។ បើតាមអ្នកស្រាវជ្រាវអក្សរសាស្រ្តរឿងនេះគឺជារឿងពិតដែលកើតមានឡើងនៅសម័យលង្វែកគឺនៅសតវត្សទី១៦ ទោះបីរឿងនេះត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យយកមកនិយាយនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំតាំងពីសម័យនោះមកក្តី ក៏នៅឆ្នាំ១៩១៥ គឺនៅក្នុងរាជ ហ្លួង ស៊ីសុវត្ថិ លោកគ្រូព្រះបទុមត្ថេរសោម ចៅអធិការវត្តកំព្រៅ ស្រុកស៊ីធរកណ្តាល ខេត្តព្រៃវែង បានយកមករៀបរៀងទុកជាកេរ្តិ៍ដំណែលដែរ គឺជាវន្តកម្មអក្សរសិល្ប៍មួយដ៏ល្អប្រណីតសរសេរជាកាព្យពាក្យប្រាំពីរពីដើមដល់ចប់។ នៅឆ្នាំ១៩៤២ ក្នុងរាជព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ កវី នូកន បានយកសរសេរម្តងទៀត ប៉ុន្តែបានប្រែឈ្មោះថារឿង ទាវឯក ដូច្នេះវិញ តាក់តែងជាកាព្យពាក្យប្រាំបី រឿងទាវឯករបស់ឧកញ៉ា វិបុលរាជសេនា នូកន ក៏មានគេស្គាល់ច្រើនណាស់ដែរព្រោះមានពន្លឺថ្មីៗជាច្រើនទៀត។
បើតាមលោក លី ថៀមតេង កវីសន្ធរម៉ុកក៏បាននិពន្ធរឿងនេះដែរប៉ុន្តែច្បាប់ដើមរកពុំឃើញគឺគ្រាន់តែឃើញសំណៅខ្លះៗរប៉ាត់រប៉ាយហើយមិនគ្រប់គ្រាន់។ ចំណែកឯបណ្ឌិត ឃីង ហុកឌី វិញនៅក្នុងមាលិបទអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរសតវត្សទី១៩ របស់លោកនៅត្រង់ទំព័រ២០០ លោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថានៅឆ្នាំ១៩៦០ សាស្រ្តាចារ្យមួយក្រុមបានបោះផ្សាយរឿងទុំទាវមួយដែលគេសន្និដ្ឋានថាជាស្នាដៃសន្ធរម៉ុក ហើយដែលលោក ហង់ ធន់ហាក់ បានសរសេរអំពីប្រវត្តិរបស់កវីរូបនេះនៅក្នុងទំព័រខាងមុខ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ក៏ដំណើររឿងមិនខុសពីគ្នាដែរ រីឯការបកស្រាយសារៈនៃរឿងក៏ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ ទោះបីពុំទាន់មានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅប្រមាណក្តីមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ជាទូទៅគេយល់ថារឿងទុំទាវនេះជារឿងស្នេហាដ៏ល្អបរិសុទ្ធរវាងទុំនឹងទាវ ព្រោះនៅពេលដែលទុំត្រូវពួកអរជួន ម៉ឺនងួនយកទៅសម្លាប់ចោល នាងទាវក៏សម្លាប់ខ្លួនទៅជាមួយដែរ ដូច្នេះឃើញថាសេចក្តីស្មោះត្រង់របស់នាងទាវចំពោះទុំជាការមួយដែលគេពុំអាចប្រកែកបាន។ រីឯបញ្ហាដែលគេចោទសួរគឺថា តើនារីម្នាក់ដែលមានសេចក្តីស្នេហាដ៏ធំធេងចំពោះបុរសម្នាក់អាចរក្សាបានស្មារតីគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំពេញចិត្តម្តាយហើយបោះបង់បុរសជាទីស្នេហារបស់គេបានទេ? ជាទូទៅសេចក្តីស្នេហាគឺគ្រប់ដណ្តប់ទៅលើអ្វីៗទាំងអស់ ប៉ុន្តែនៅក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរទោះស្នេហានោះមានទំហំធំប៉ុណ្ណាក៏ដោយក៏គេមិនអាចឬមិនហ៊ានប្រឆាំងនិងឪពុកម្តាយបានដែរ។ ជាការពិតហើយដែលថាសេចក្តីស្នេហាទាវចំពោះទុំជាសេចក្តីស្នេហាដ៏ធំ ព្រោះនាងទាវហ៊ានរួមរ័ក្សជាមួយទុំដោយមិនឲ្យម្តាយដឹង ហើយនៅពេលនោះទុំទើបនឹងចាក់សិក្ខាបទដោយចិត្តឯងទៀតផង តាមការពិតចំណុចសំខាន់ដែលគេពុំបានកត់សម្គាល់គឺថានៅពេលនោះឯងជាពិសេសនៅពេលដែលនាងទាវបានឃើញទុំជាលើកដំបូងបង្អស់ សេចក្តីស្នេហារវាងអ្នកទាំងពីរពិតជាមានលក្ខណៈខ្លាំងអស្ចារ្យមែនគឺលែងគិតពីអ្វីទៀតទាំងអស់ ប៉ុន្តែក្រោយមកគឺក្រោយពេលអ្នកទាំងពីរបានត្រូវព្រះរាជារៀបការឲ្យ សេចក្តីស្នេហានោះក៏បានបាត់ឥទ្ធិពលបន្តិចម្តងៗ ដោយមិនដឹងខ្លួនដែរ។ អានបន្ថែម…
មហាចោរនៅទល់ដែន
នៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៥២ ១៩៥៦ ស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរបានផុសឡើងព្រោងព្រៀតប្រលោមលោកខ្មែរត្រូវបានគេនិយមច្រើនទៅៗតាំងពីពេលនោះមកដែរ គឺនៅសម័យនោះហើយដែលលោក សាង សាវាត បាននិពន្ធរឿងមហាចោរនៅទល់ដែន បោះពុម្ពផ្សាយជាលើកដំបូងបង្អស់នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥។ រឿងមហាចោរនៅទល់ដែននេះលើកឡើងអំពីវីរៈភាពរបស់មេទ័ពម្នាក់ឈ្មោះ មានន្ទ កាលពីឆ្នាំ ១៨៦៥ គឺជំនាន់សៀមប៉ុនប៉ងយកទឹកដីខ្មែរ មានន្ទ ជាកូនអ្នកគ្រប់គ្រងខេត្តសិរីសោភ័ណម្នាក់ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា ព្រះកំពុត ព្រះកំពុត ដែលចូលដៃជានឹងសៀមហើយដែលកាន់អំណាចផ្តាច់ការនៅក្នុងខេត្តនោះ។ មានន្ទ ចាប់ចិត្តស្នេហាទៅលើនាង ទេវី ដែលជាកូនស្រីរបស់អ្នកស្នេហាជាតិម្នាក់ឈ្មោះ វិសេសក្លាហាន ពោលគឺសត្រូវរបស់ព្រះកំពុត ។ នៅក្នុងរាត្រីមួយបន្ទាប់ពីបានដឹងថាទេវីជាកូនស្រីបានលបលួចទៅជួបមានន្ទ វិសេស ក្លាហាន បានចាប់បង្ខំឲ្យគូរស្នេហ៍ទាំងពីររៀបការទាំងកណ្តាលរាត្រី រៀបការកូនស្រីរួចហើយវិសេសក្លាហានក៏ដាច់ខ្យល់ស្លាប់បាត់ទៅ។ មានន្ទមានប្អូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះកាមាដែលពូកែខាងសិល្ប៍សាស្រ្តដូចគ្នាប៉ុន្តែដែលមានចិត្តឃោរឃៅ កាមាក៏ចាប់ចិត្តប្រតិព័ត្តទៅលើរូបនាងទេវីដែរ ពេលមានន្ទចេញទៅធ្វើប្រតិបត្តិការណ៍សឹក កាមាបានទៅចែចង់នាងទេវីប៉ុន្តែពុំបានសម្រេច ទោះបីនាងទេវីមានគត៌ពោរពោះទៅហើយក្តី ក៏កាមានៅតែមកសាកល្បងបណ្តាចចំណងស្នេហារវាងនាងទេវីនឹងមានន្ទជារឿយៗដែរ។
មានន្ទចេញទៅច្បាំងរាប់ខែមិនឃើញវិលមកវិញសោះ នាងទេវីរងចាំដោយក្តីអស់សង្ឃឹមប៉ុន្តែនៅតែរក្សាការស្មោះត្រង់ជានិច្ចចំពោះមានន្ទ នាងសម្រាលកូនស្រីមួយនៅក្នុងភាពឯកឯងនៅក្នុងភាពកំសត់ពន់ពេកក្រៃ នាងឲ្យឈ្មោះកូននោះថា បុទុម។ ថ្ងៃមួយនាងបានដឹងថាមានន្ទជាប្តីបានត្រឡប់មកវិញ នៅពេលនោះកាមាបានចាប់បុទុមធ្វើជាថ្នូរហើយបង្ខំឲ្យនាងមិននិយាយរកមានន្ទអ្វីទាំងអស់ បើពុំធ្វើតាមទេកាមានឹងសម្លាប់កូននាងចោល។ នាងទេវីគ្មានជម្រើសអ្វីទៀតក្រៅពីធ្វើតាមកាមាទេ បន្ទាប់ពីឆាកល្ខោនដ៏គួរឲ្យសង្វេគនេះ មានន្ទខឹងនឹងប្រពន្ធយ៉ាងខ្លាំងហើយក៏រត់ចេញពីផ្ទះបាត់ទៅ។ អានបន្ថែម…
ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី
ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវីជាមហាកវីខ្មែរដ៏ល្បីនៅសតវត្សទី១៣ ហើយដែលបានក្លាយជានិមិត្តរូបនៃអក្សរសាស្ត្រខ្មែររហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាឈ្មោះដ៏ល្បីសុះសាយរបស់ព្រះនាងត្រូវបានគេយកទៅដាក់ជាឈ្មោះ វិទ្យាល័យ ជាឈ្មោះ បណ្ណាគារ ជាឈ្មោះ រង្វាន់អក្សរសាស្ត្រជាហូរហែរនៅសតវត្សទី២០។ ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវីជាមហេសីទី២របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ បន្ទាប់ពីព្រះមហេសីទី១គឺព្រះនាងជ័យរាជទេវីសុគគ់បាត់ទៅ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ជាស្តេចខ្មែរមួយអង្គដែលកាន់លទ្ធិពុទ្ធសាសនាមហាយាន ហើយដែលនៅឆ្នាំ១១៨១ បានរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពីការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសចំប៉ា មិនតែប៉ុណ្ណោះព្រះអង្គជាក្សត្រខ្មែរមួយអង្គដែលយកចិត្តទុកដាក់អំពីជីវភាពរបស់ប្រជាជនជាអតិភាពទៀតផង។ គឺស្តេចខ្មែរអង្គនេះហើយដែលបានសាងសង់ប្រាសាទបាយន្ត ប៉ុន្តែអ្វីដែលគេពុំសូវបានដឹងពុំសូវបាននិយាយ គឺគតិបណ្ឌិត និងការចេះដឹងដ៏ជ្រៅជ្រះរបស់ព្រះអង្គដែលបានផ្តល់ទៅឲ្យព្រះអង្គនូវទេពកោសល្យមួយដ៍ឆ្លាសវៃនៅក្នុងវិស័យនយោបាយនិងយុទ្ធសាស្ត្រ ប៉ុន្តែនៅក្នុងបទនិពន្ធនេះលោក ឌិច គៀន បានលើកយកតែចំណុចខ្លះដែលទាក់ទងនឹងព្រះនាងជ័យរាជទេវី ដែលជាព្រះមហេសីទី១ និងព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី ដែលជាមហេសីទី២ប៉ុណ្ណោះ ដោយសម្អាងជាពិសេសទៅលើសិលាចារឹកនៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទភិមានអាកាស ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មា ប្រាសាទតាព្រហ្ម ប្រាសាទព្រះខ័ន និងឯកសារនានារបស់លោក ហ្សកន៍ ហ្សឺដេសន៍ ។
តាមរយៈបទនិពន្ធនេះបានចេញផ្សាយជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩៦៦ លោក ឌិច គៀន បានប្រើជំនោរអារម្មណ៍របស់លោកផ្ទាល់ពិព័ណ៌នាអំពីបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ព្រះមហេសីទាំងពីររបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ។ អ្នកនិពន្ធសរសេរជាអាថថាព្រះនាងជ័យរាជទេវី បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយព្រះជ័យវរ្ម័នតាំងពីនៅព្រះជន្មក្មេងៗម្លេះ ព្រះជ័យវរ្ម័នមានរាជបុត្របើតាមឯកសារខ្លះថាមានច្រើនដែរ តែព្រះរាជបុត្រដែលគេនៅចាំបាននោះឃើញមានព្រះនាមតែ៤អង្គ គឺ (១) ព្រះសុរិយកុមារ ដែលជាកវីឯកមួយអង្គក្នុងការតែងកាព្យសំស្ក្រឹតនៅសិលាចារឹកប្រាសាទតាព្រហ្ម (២) វីរៈកុមារ ជាអ្នកតែងកាព្យសំស្ក្រឹតនៅសិលាចារឹកប្រាសាទព្រះខ័ន (៣) ឥន្ទ្រវរ្ម័ន អភិបាលលពបុរី ហើយនិង (៤) ស្រិន្ទ្រកុមារដែលមានរូបចម្លាក់នៅប្រាសាទបន្ទាយឆ្នា ។ អានបន្ថែម…
ឡាយ ឡង់ឌី PERSONAL BLOG 
ការបញ្ចេញមតិរបស់អ្នកទស្សនា